Visueel werken in het (basis)onderwijs

Wat een kans.

Vorige week was ik (virtueel) op bezoek bij de Jenaplanschool St. Franciscus in Nunspeet. De kapstokken waren nagenoeg leeg, enkele leerkrachten waren er om kinderen op te vangen. Hun ouders waren aan het werk in vitale beroepen. Mijn belangstelling voor deze school werd gewekt in een eerder gesprek met een van de leerkrachten, Cindy Cortenbach. Zij vertelde dat Visual Thinking bij hen op school een ruime plaats inneemt. Nu startte mijn carrière met ruim 25 jaar basisonderwijs  en ben ik nadien overgestapt naar het ondernemerschap in het Informatie-Tekenen. Deze ontmoeting liet de combinatie zien van mijn beide favorieten: het onderwijs aan de basis van een mensenleven en de inzet van beeld als middel ter communicatie én het geven van inzicht in de structuren van informatie.

Tijdens de rondleiding zag ik


dat in de gang, in de klassen en in de teamkamer tekeningen ingezet werden om de afspraken in de herinnering levend te houden: wat hebben we afgesproken over het wc-bezoek, hoe pas je die spellingsregel toe, hoe gedragen we ons als Kanjers (schooltraining over het bevorderen van een prettig schoolklimaat door onderling vertrouwen). En in de teamkamer: wat zijn onze doelen als leerkracht en als collega? Van zoveel helderheid wordt ik zo blij en energiek.

Eerder blogde ik over VisualThinking

als wezenlijk onderdeel van de 21e -eeuwse vaardigheden. En wat een heerlijkheid dat je als mens al vanaf zo een jonge leeftijd meekrijgt dat beeld zo makkelijk als geheugensteun werkt. Dat structurele stappen zo helder verbeeld worden waardoor je inspiratie opdoet voor je latere manier van samenvatten. Helaas kon ik, door de pandemie, niet aanwezig zijn bij een aantal lessen. Kinderen, leerlingen en studenten kunnen dit soort voorbeelden namelijk zo makkelijk overnemen. Zowel ter plekke áls het systeem van samenvatten als gewoonte. Natuurlijker leren binnen lesverband is er denk ik niet.

Want brein en beeld horen zo ongelooflijk bij elkaar.

De grottekeningen waren lang, lang geleden de enige vorm van schriftelijke communicatie. In de middeleeuwen pakten de rk-kerken dit over. De geleerden moesten de bijbelverhalen overschrijven, het (analfabete) volk kreeg deze verhalen via fresco’s op de muren en op de gebrandschilderde ramen. Na breed en veelzijdig onderzoek weten we inmiddels dat beeld niet alleen voor analfabeten werkt. Het verwerken van beeld zit in ons brein-dna. We verwerken beelden veel sterker en sneller dan teksten. De boekdrukkunst zorgde zo een 1000 jaar geleden voor de externe verschuiving in de vorm van informatie. Het dna in ons brein bestaat echter al zo een 300.000 jaar en is toegerust op het verwerken van beeld. Dat is echt niet voorbehouden aan de groep die tegenwoordig de verwarrende naam beelddenker draagt.

Voor ieder die al actief is met het tekenen

van informatie zal het herkenbaar zijn als ik zeg dat het tekenen voor zoveel minder ruis zorgt. Het verhaal om je informatie heen zorgt voor sfeer en aankleding van hetgeen je te vertellen hebt. Ook heel belangrijk. Wat je wilt dat er herinnert wordt is de rode draad, de kern, de essentie. En alleen díe teken je dus. Zo kan een boeiend verhaal van een half uur terug worden gebracht tot (of ter voorbereiding opgebouwd zijn uit) 4 of 5 beelden. Zo eenvoudig mogelijke tekeningen, met heldere lijnen. Juist dit soort tekeningen zijn goed en makkelijk te reproduceren. Hoe de lijnen en kleuren van de Mona Lisa aangebracht zijn kunnen we lastig onthouden. Zelfs als je er uren naar hebt gekeken lukt je dat niet. Heldere, strakke, eenvoudige tekeningen die terug-leesbaar zijn door een overduidelijke structuur daarentegen zijn eenvoudig herhaalbaar, oproepbaar en daardoor juist zo krachtig. De informatie die je eromheen vertelde, komt als vanzelf, door associatie, weer boven. Dát is namelijk hoe het beeld-gedeelte van je brein werkt.

Wat zou het toch mooi zijn

als scholen deze kracht in grotere getalen zich eigen zouden willen maken. Hoe graag zou ik het jou, leerkracht of docent, willen leren. Wellicht is het een idee om deze tijd te gebruiken deze vaardigheid je eigen te maken. De kennis en vaardigheid voor een workshop zit inmiddels in mijn lichaam. Het online geven ervan is mijn leerdoel. Mocht je belangstelling hebben als individu of als kleine groep (2-5 personen) laat het me weten. Bij de eerste 3 workshops werk ik ook aan mijn eigen leerdoel, vind je dat okee, dan nodig ik je hiervoor van harte uit. Deze  eerste 3 workshops zijn gratis.