Etalages zonder beeld?

“Voor mij werkt dat zo niet.”

Met volle energie en enthousiasme begin ik een workshop Informatie-tekenen met een kleine uitleg over het waarom en hoe van de kracht van beeld. “Voor mij werkt dat zo niet! Ik heb liever tekst om mijzelf te informeren”, komt er uit de groep. De desbetreffende vrouw kijkt me enigszins uitdagend aan. “Dat kan”, zeg ik. Deze weerstand ken ik: ‘Al dat geteken tegenwoordig! Geef mij maar een veilig geschreven rapport.’ 

We draaien het om !

Toch gebruikt ook deze dame dagelijks beeld om zich te laten informeren. Dit is echter zo vanzelfsprekend dat het niet meer opvalt. dus draai ik het om: stel dat we alle informatie om ons heen tot ons zouden nemen met alleen maar tekst. 

Een paar voorbeelden:

  • Etalages met teksten op A4 en groter.
  • Bij de makelaar slechts beschrijvingen van huizen, zonder foto.
  • Langs de weg  uniforme verkeersborden met slechts tekst om de verboden en geboden aan te geven.
  • In de stations de NS picto’s vervangen door tekst, in meerdere talen.
  • Atlassen vol beschrijvingen zonder platen.
  • Je navigatie in de auto met slechts gesproken en geschreven tekst. 

Dat is toch op zijn minst lastig. En waarom?  

  • Al lezend voor de etalage stel je je voor hoe die broek er uit zal zien. De tekst wordt in je hoofd vertaald naar een beeld. Pas dan kun je bedenken: Is dat de broek die ik wil?  
  • Grote kans dat de beschrijving van het huis van je dromen in je hoofd een heel ander beeld wordt dan de werkelijkheid. Tekst alleen geeft omslachtig en onvolledig weer hoe iets er uit ziet. In je hoofd vormt zich daarom een onvolledig beeld wat je wel/ niet onbewust zelf aanvult. 
  • Het ronde verbods- en driehoekige gebodsbord geeft je door herkenning vlot en efficiënt informatie. Bij uniformiteit zul je steeds opnieuw moeten lezen wat er wel en niet mag en verwacht wordt. En dan zijn we nog niet eens in het buitenland, …Een stuk vermoeiender en het ontneemt je meer focus op het overige verkeer. En dan heb ik het nog niet over je navigatie in tekst ….
  • Welk beeld van de wereldkaart zouden we hebben als we de afbeelding nog niet eerder gezien zouden hebben?

Beeld is zo een essentieel onderdeel van ons leven dat we ons niet realiseren hoeveel we het gebruiken. 

Waarom die weerstand?

Toch zegt de dame uit de eerste alinea met volle overtuiging dat beeld niets voor haar is. Waarom zegt ze dat dan? Uit diverse onderzoeken blijkt dat onze hersenen protesteren tegen veranderingen. ‘Zo doen wij dat nooit!’ en ‘waarom moet dat nou weer anders?’ getuigen daar van. Ontkennen van de zin van een verandering, is niet veel anders. Als mensen houden we het graag bij het oude. Dat geldt niet voor alles, maar wel voor iedereen. De een wil erg graag af en toe een andere jurk, de ander draagt zijn broeken het liefst tot de draden letterlijk op zijn. De een wil graag blijven wonen waar hij opgroeide, de ander wil na 5 jaar wel weer eens een andere omgeving. En de een houdt van kijken naar innovatie mogelijkheden en de ander doet het liefst 40 jaar dezelfde taken bij dezelfde werkgever. 

Gezocht en gevonden

In mijn schoolperiode had ik het lastig met tekstuele informatie. Mijn creatieve brein heeft gezocht en vond uiteindelijk dat als ik het naar beeld en kleur omzette ik het wel makkelijk kon onthouden. Ik maakte mijn samenvattingen in kleuren, schema’s en plaatjes. De kleuren gaf ik een functie. Een zucht van erkenning was het toen ik mindmaps ontdekte. Vanaf toen wilde ik weten: hoe werkt het brein? Waarom kan ik nu ineens makkelijk leren? 

Boeken, cursussen en internet hebben mij hierover veel geleerd. Jaren verder ervaar ik niet meer alleen, maar weet ik ook dat beeld een goede hulp is bij het verwerken van informatie. En niet alleen bij mij. Wij als moderne mens, bestaan inmiddels zo ongeveer 200.000 jaar, en pas 5000 jaar geleden zijn we zoetjes aan begonnen ons te laten informeren via tekst. Daarvóór was die geschreven tekst er namelijk niet en hadden we dus de verhalen, de beelden in ons hoofd en die op steen, hout  of papier.  Minstens 195.000 jaar deden we dat op die manier. Dat veeg je in 5000 jaar niet zomaar aan de kant. Het DNA in onze hoofden werkt nog steeds graag met beeld. En weet je, sinds 5000 jaar kunnen mensen dus een voorkeur ontwikkelen voor het onthouden van het plaatje van het woord, óf  voor het onthouden van het plaatje van het beeld.  

Twee soorten plaatjes

Het plaatje van het woord bestaat slechts uit letters en wordt, even gechargeerd, verwerkt in de linkerkant van ons brein. Het plaatje van het beeld  bevat kleur, vorm en emotie, én wordt verwerkt in het rechter, associatieve, deel van ons brein. Mensen die zaken op deze laatste manier onthouden hebben dus de pré van veel associaties, en daarmee om heel snel mogelijkheden en opties te zien. Daarbij komt dat áls zij deze opties en mogelijkheden in beeld communiceren met anderen, die anderen datzelfde beeld meenemen. Dat communiceert niet alleen vlot, maar ook met op zijn minst veel mínder onduidelijkheden.. 

Ieder je eigen beeld.

Als je nu als team al vergaderingen lang bezig bent over bijvoorbeeld de nieuwe manier van samenwerken, kán het zijn dat discussies steeds weer verzanden in detail-discussies. Als het begrip samenwerking verbeeld zou worden, is het heel goed mogelijk dat de visie op samenwerking er bij de diverse collega’s er heel anders uit blijkt te zien. Ieder had zijn eigen beeld en ging ervan uit dat het woord voor iedereen ook hetzelfde beeld zou hebben. Soms ben je je daar niet eens bewust van, tot het vorm krijgt en de beelden een verschil van kijk hierop laten zien.. Wanneer je een bespreking inplant om deze essentiële beelden gezamelijk vorm te geven kom je tot de kern en begrijp je elkaar weer. Hierdoor krijg je het gevoel van saamhorigheid terug: ‘bij ons werken we op deze manier samen’.  Dán pas kunnen er op een vlotte manier echt stappen gezet worden die, óók steeds in beeld  weergegeven kunnen worden. Bijtijds ziet iedereen zo wat er bedoelt wordt, waar de visie of stap aangescherpt dient te worden en hoe zaken zich tot elkaar verhouden.  

Een top-combinatie

Om nog even bij de uitdagende dame terug te komen. Ik kan haar volmondig enigszins tegemoet komen: De combinátie van beeld en tekst is het meest krachtig van allemaal. Als met deze combinatie de essentie weergegeven wordt werkt dit namelijk tweeledig. Een minimale tekst, om verwarring te voorkomen en zo helderheid te optimaliseren. Een sprekend beeld, dat in ons geheugen blijft plakken en, mits samen opgesteld, veel verbindende details bevat.  
Tekenen als krachtige, verbindende en informatieve vaardigheid. Dat is geen kunst, dat is nog steeds informatie. Niet om het mooie, maar om het informatieve. Een vaardigheid die heel goed aan te leren is. Met name voor hen die op school niet konden/wilden tekenen!

Ben je nieuwsgierig? Klik hier.